Historia polskiego munduru wojskowego

Mundur wojskowy to przepisowy, charakterystyczny oraz jednolity strój noszony przez obecnie funkcjonujące formacje wojskowe. Jest to ubiór, którego wygląd i elementy zostały określone w przepisach. Jednakże nie zawsze przyjmował on taką formę, jaką prezentuje dzisiaj. Poznaj historię, która kształtowała mundur Wojska Polskiego.

Początki mundurów wojskowych na świecie i w Polsce

Polski mundur wojskowy swoje początki ma w czasach, gdy ochronnym ubiorem żołnierzy była zbroja. Pierwsze jednolite odzienie ułatwiające prowadzenie walki, a jednocześnie umożliwiające używanie broni zaczepnej, zaczęto stosować dopiero w XVI wieku. Był to również okres, w którym zaczęto tworzyć stroje z podziałem na barwy przypisane konkretnym formacjom wojskowym.

Najbardziej znaczące reformy przyniósł wiek XVIII. W tym czasie mundur wojskowy składał się z: czarnego filcowego kapelusza z białą kokardą, surduta, wysokich czarnych butów dla kawalerii oraz pończoch i białych spodni dla piechoty, które to zestawiano ze skórzanymi kamaszami.

W XVIII wieku ujednolicono również odzienie autoramentu polskiego – bazę umundurowania stanowiły stroje narodowe szlachty, uzupełnione dodatkowymi elementami, np. szarfami, czy naramiennikami. Przyjętym nakryciem głowy oficerów i towarzyszy kawalerii narodowej stała się konfederatka – czapka z kwadratowym wierzchem była prototypem rogatywki, którą zaczęto przyozdabiać krzyżem kawaleryjskim.

Głównym elementem umundurowania była wtedy zielona lub granatowa kurtka – generałowie kawalerii oraz piechoty ubrani byli w granat, natomiast artyleria, inżynieria wojskowa, a także ułani królewscy w zieleń. Stopnie oficerskie przedstawiano za pomocą haftów, pasków oraz gwiazdek. Na czapkach noszonych przez piechotę oraz bandolierach oficerów pojawił się wizerunek orła białego.

Kolejne modyfikacje umundurowania wprowadzono w XIX wieku –  na czapkach i kaszkietach żołnierzy pojawił się orzeł biały, wtedy wprowadzono także metalowe odznaki prezentujące poszczególne rodzaje broni oraz odznaczenie naczelnego wodza. Zmieniono także kolor kokardy ozdabiającej czapki z białego na biało-czerwony, które przyjęto jako barwy narodowe.

Podczas I Wojny Światowej, żołnierze nosili stroje armii państw, na terenie których kształtowały się polskie formacje wojskowe. Narodowymi akcentami wyróżniającymi stroje Polaków były: orzeł widniejący na guzikach, czapkach oraz naramiennikach, a także czapka rogatywka.

Granatowy mundur Marynarki Wojennej wprowadzony został w pierwszej połowie XX wieku. Czapkę oficera przyozdabiał wizerunek orła, kotwica oraz liść laurowy, natomiast nakrycie głowy noszone przez marynarzy – godło z kotwicą. W tym samym okresie przyjęte zostały szarostalowe barwy mundurów noszonych przez lotnictwo polskie, które wkrótce zaczęto stosować w strojach wojsk pancernych. Na spodniach generałów pojawiły się podwójne lampasy, a stroje oficerów odznaczano pięcioma gwiazdkami. Wiek XX to okres formowania wyglądu mundurów wojskowych, który jest znany dzisiaj.